Falsafah Taranum Al-Quran :
Melagukan bacaan al-Quran itu adalah satu usaha ke arah pencapaian amalan pembacaan al-Quran yang bernilai tinggi, bagi menghubungi rasa hati pembaca dan pendengar kepada keagungan Allah S.W.T.
Peranan taranum dalam pembacaan Al-Quran :
Ø Untuk mencapai tahap tartil
Ø Sebagai penghormatan kepada status al-Quran
Ø Menambah khusyuk dan keinsafan
Ø Untuk mendapat rahmat
Ø Untuk menambahkan seni al-Quran
Takrif :
Nada : Tingkatan atau tekanan bunyi suara.
Rentak : Pergerakan menghidupkan bunyi suara.
Irama : Alunan atau bentuk bunyi.
Pembahagian lagu-lagu Taranum :
| Taranum Arab Misri | Taranum Arab Hijazi |
- Taranum Arab yang berlahjah Mesir.
- Dipengaruhi oleh suasana lembah Nil yang subur dengan suhu yang sederhana.
- Irama dan rentaknya lembut dan sopan disamping nada suara yang sederhana manisnya.
| - Taranum Arab yang berlahjah Hijazi.
- Dipengaruhi oleh suasana padang pasir yang berbukit bukau dengan suhu kepanasan yang tinggi.
- Irama dan rentaknya lebih lincah disamping nada yang tinggi.
|
Hukum Melagukan (Bertaranum) Al-Quran :
Membaca Al-Quran secara berlagu adalah digalakkan didalam Islam. Namun begitu terdapat beberapa hukum dalam melagukan al-Quran iaitu :
1) Hukum Sunat :-
ü Dapat mempertingkatkan syi’ar Islam.
ü Dapat menarik perhatian orang ramai kepada al-Quran.
ü Dapat menarik minat terhadap pengajaran dan pembelajaran al-Quran.
ü Dapat melahirkan ketinggian mukjizat al-quran.
2) Hukum Harus :-
ü Tidak mencacatkan al-Quran.
ü Tidak menghalang ketenangan beribadah.
ü Tidak menimbulkan fitnah.
3) Hukum Makruh :-
ü Menghalang ketenangan beribadah.
ü Menimbulkan fitnah.
ü Menghalang khusyuk dan tadabbur.
4) Hukum Haram :-
ü Merosakkan keaslian al-Quran.
ü Menjatuh dan menghina keutuhan al-Quran.
ü Menyeleweng matlamat ke arah yang dilarang syara’.
5) Hukum Fardhu Kifayah :-
ü Boleh mengurangkan kesalahan bacaan al-Quran.
ü Boleh menambahkan keelokan al-Quran.
ü Boleh menghilangkan keraguan terhadap al-Quran.
ü Boleh memantapkan kefahaman terhadap al-Quran.
Taranum Bayyati
Dr. Muhsin Salim, pensyarah Nagham Institut Ilmu al-Quran mengatakan, bahawa bayyati itu berasal daripada kata-kata bait yang bermakna “rumah”. Kemudian kata-kata itu digunakan dalam bentuk mubalaghah menjadi bayyat dan ditambah dengan huruf ya’ sehingga ia menjadi bayyati.
Dr. Sayid Agil Hussin al-Munawwar, salah seorang tokoh lagu yang terkenal dan ketua Jurusan Tafsir dan Hadith di Fakulti Ushuluddin, Institut Agama Islam Negeri (IAIN) di Jakarta berpendapat bahawa kata-kata bayyati itu berasal dari nama suatu daerah di Iraq. Ia ditambah dengan huruf ya’ilah kerana menisbahkan kepada tempat itu. Oleh yang demikian, apabila bayyati ini dibawakan oleh orang-orang Syuria, maka ia dinamakan dengan Bayyati Syuri. Apabila ia dibawakan oleh orang-orang Mesir yang berasal dari daerah Hussain, maka ia dinamakan Bayyati Hussaini.
Kesimpulannya, bahawa yang dimaksudkan dengan bayyati yang sebenarnya tidaklah dapat diketahui dengan tepat, kerana tidak ada dalil-dalil dan petunjuk yang kuat yang dipegangi dalam masalah itu, selain daripada beberapa andaian yang belum pasti kebenarannya. Lagu Bayyati mula diperkenalkan ke Tanah Melayu kira-kira pada tahun 1940.
Sifat-sifat Taranum Bayyati :
Ø Mempunyai kelembutan disamping ketegasan.
Ø Mempunyai kesesuaian dengan tabaqat sederhana.
Ø Mempunyai unsur keharmonian dan ketenangan.
Ø Mempunyai kesesuaian dengan taranum pembukaan dan penutup.
Taranum Hijaz
- Hijaz dari segi bahasa ialah nama bagi kawasan yang terletak di Negara Saudi.
- Dari segi istilah pula iaitu nama bagi satu jenis alunan taranum yang dipopularkan oleh qari-qari hijazi mengikut budaya bangsanya yang hidup di kawasan padang pasir tandus, berbukit bukau dan berbatu pejal. Walau bagaimanapun tiada sesiapa yang mengetahui orang yang mula-mula memberi nama lagu ini dengan nama kawasan tersebut.
- Yang jelas ialah bahawa lagu ini muncul dan berkembang di Hijaz. Kemudian lagu ini diubahsuai oleh qari-qari Mesir mengikut budaya bangsanya yang hidup di kawasan Lembah Nil yang subur.
- Taranum Hijaz yang berlahjah Misri adalah lebih lembut dan menarik serta bersesuaian dengan kelembutan Lughatul Quran.
Sifat-sifat Lagu Hijaz:
- Mempunyai gerak yang lambat, tetapi sangat berkesan.
- Iramanya tegas dan bersemangat.
- Dapat disesuaikan dengan sebarang tabaqah suara.
- Lebih sesuai digunakan untuk ayat-ayat yang berunsur perintah, larangan dan marah.
Peranan Taranum Hijaz:
- Memberi semangat kepada persembahan bacaan secara menyeluruh.
- Memberi kepuasan kepada pembaca dan pendengar.
- Membawa kepada ketegasan nada dan kefasihan bacaan.
Taranum Nahawand
Lagu Nahawand berasal dari daerah Hamadan di Iran (Parsi). Lagu ini telah diubah suai dan digubah semula oleh para qurra’ Mesir. Lagu Nahawand ini berirama sedih, biasanya ia dibawakan selepas lagu Hijaz atau Soba.
Menurut tokoh-tokoh lagu al-Quran Nusantara ini, khususnya Nusantara bahagian selatan, lagu ini mempunyai tiga cabang lagu, iaitu :
1- Nahawand Asli.
2- Nakhriz.
3- ‘Usyaq.
Lagu Nahawand mempunyai gaya irama yang bersifat allegro, iaitu irama yang cepat dan ringan. Demikian juga dengan lagu ‘Usyaq tetapi agak berbeza dengan Nakriz yang berirama lambat dan mendayu-dayu. Gaya irama yang lembut dan syahdu ini menjadikan lagu Nahawand sangat menawan, menarik dan mengasyikkan. Oleh yang demikian, maqam Nahawand, terutama Nakriz dan ‘Usyaq memerlukan bayak getaran suara yang halus kerana lagu itu memang bersifat demikian. Kesimpulannya, lagu Nahawand ini memerlukan suara yang lembut, dapat menguasai nada suara yang tinggi dan memiliki getaran suara yang cukup baik.
Sifat-sifat Lagu Nahawand:
- Mempunyai gerak yang ringan.
- Lemah lembut dan mengharukan.
- Sesuai dengan tabaqah yang sederhana.
Peranan Taranum Nahawand :
- Melembutkan bacaan.
- Mendatangkan rasa khusyuk dan keinsafan.
- Memberi penyesuaian kepada ayat yang menunjukkan gembira atau sedih.
- Menjadikan sebutan huruf lebih fasih.
